Ceza yargılamalarında, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında şüpheli veya sanık yönünden koruma tedbirleri uygulanmaktadır. Koruma tedbirleri, kişilerin özgürlüğüne yönelik çeşitli kısıtlamalardır. Ceza Muhakemesi kanununa göre bu tedbirler; yakalama, gözaltı, tutuklama, adlî kontrol, arama, el koyma, telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin denetlenmesi, gizli soruşturmacı atanması ve teknik araçlarla izlemedir. Koruma tedbirleri, yargılama aşamasında şüpheli veya sanığın özgürlüğünün kısıtlanması ile kısıtlama sonucu elde edilecek kamu yararı arasında her zaman orantılı ve ölçülü olması gerekir. Söz konusu ölçülülük şartı Anayasanın 13. Maddesinde, “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.” şeklinde de açıkça vurgulanmıştır.

Ancak uygulamada, her yakalama, gözaltı veya tutuklama kararı ölçülü olmadığı gibi ciddi hak ihlalleri de oluşturmaktadır. Yasal şartları oluşmadığı halde verilen ya da hukuki süreleri aşan koruma tedbirleri kararları bireylerin mağdur olmalarına yol açmaktadır. Bu sebeple, yasada haksız koruma tedbirlerine maruz kalan bireylerin uğramış oldukları maddi-manevi zararların devlet tarafından tazmini düzenlenmiştir. 

Tazminat hakkı, Ceza Muhakemeleri Kanununun 141. Maddesinde “ Suç soruşturması veya kovuşturması sırasında; a) Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen, b) Kanunî gözaltı süresi içinde hâkim önüne çıkarılmayan,…Kişiler, maddî ve manevî her türlü zararlarını, Devletten isteyebilirler.”ifadeleriyle düzenlenmiştir. 

Tazminat hakkına sahip olma şartlarının en önemlisi ise yapılan yargılama sonrasında kovuşturmaya yer olmadığı kararı yahut beraat kararına hükmedilmesidir. Dolayısıyla, yargılama neticesinde bu kararlardan birini alan kişiler; haksız yakalama, gözaltı veya tutukluluk yahut diğer koruma tedbirlerine maruz kalmaları durumunda maddi-manevi zararlarını karşılamak maksadıyla tazminat davası açabilmektedir.